عرق عناب

عناب با نام علمیZizyphus sativa  که در انگلیسی Jujube معروف شده، ثمر درختی است شبیه به درخت کنار و زیتون، درختچه‌ای است متوسط که ارتفاع آن تا ۱۰ متر نیز می‌رسد. درخت عناب بومی مناطق گرمسیر بوده و برگ‌های کوچک سبزرنگ، بدون کرک و تخم‌مرغی شکل آن در زمستان می‌ریزد.

میوه زیتونی شکل عناب که دارای خواص دارویی بسیار زیادی می‌باشد در ابتدا سبز بوده و پس از رسیدن به رنگ قرمز درآمده و چروک می‌خورد. عناب را «خرمای قرمز» و «خرمای چینی» نیز می‌نامند. با توجه به کشت گستردهٔ عناب، رویشگاه اصلی این درخت به درستی مشخص نیست ولی چنین تصور می‌شود که خاستگاه طبیعی آن باید در آسیای جنوبی مابین لبنان، شمال هندوستان، شبه جزیره کره و جنوب و مرکز چین بوده باشد.

خاصیت عناب تازه

اما عناب برای چی خوبه؟ مهمترین خاصیت عناب تازه این است که آرامش‌بخش و ضد بدخلقی است. در طب سنتی چین و کره از انواع حواص عناب به عنوان دارویی که سبب کاهش اضطراب می‌شود و تقویت کننده معده و طحال و سیستم گوارشی است استفاده می‌کنند.

عناب تازه خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند، سبب روشنی پوست شده و از بروز مشکلات پوستی جلوگیری می‌نماید. در اروپا عناب را به صورت خشک‌ شده یا به صورت آب ‌نبات‌های طعم‌دار همراه با چای میل می‌کنند.

در برخی مناطق از عناب برای تهیهٔ سرکه نیز استفاده می‌شود و در آفریقا از آن کیک هم درست می‌کنند. عناب کنسرو شده و چای با طعم عناب نیز در جهان پر مصرف است، اما در ایران، پاکستان و هندوستان، عناب را بیشتر به صورت خشک شده ‌استفاده می‌کنند.

عناب در طب سنتی

عناب باعث اعتدال در اخلاط بدن اعم از خلط خون، خلط سودا، خلط بلغم و خلط صفرا می‌شود. عناب ملین سینه و احشاء، رفع کننده گرفتگی دستگاه تنفس و صدا، صاف کننده خون و خونساز، مسکن التهاب و تشنگی است، همچنین عناب دردهای کبد، کلیه و مثانه را التیام بخشیده و مجاری آنها را پاک می‌کند.

در متون طب سنتی ایرانی عناب منضج اخلاط غلیظ و ملین صدر و احشا و مسهل اخلاط رقیق و رافع خشونت سینه و حلق و صوت که عارض از حرارت باشد است. ضمن اینکه برطرف کننده سرفه و ربو و درد صدر و  مسکن گرمی خون و گرمی و درد کبد و کلیه و مثانه و امراض مقعده و سوزش امعا و معده و برطرف کننده فساد مزاج کبد است.

عناب دارای لعاب بسیار است و سینه را نرم می‌کند، استفاده از مغز میوه عناب در زخم‌ها و بریدگی‌ها سبب سرعت بخشیدن به بهبود آن‌ها می‌شود. عناب همچنین دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌سازد. چای تهیه شده از عناب دارای مواد ضدسرطانی است، این چای باعث ترمیم بافت‌های آسیب دیده و تقویت عضلات می‌شود. از جوشانده برگ عناب برای تسکین گلودرد و از عصاره آن برای درمان آن استفاده می‌شود.

مهمترین خاصیت عناب و از خواص اصلی که برای آن در متون پزشکی ایرانی ذکر شده، این است که عناب پالایشگر طبیعی خون و پاک کننده کبد است. عناب ملین احشا، مسهل اخلاط رقیق و منضج اخلاط غلیظ است و از غلیان خلط خون می‌کاهد.

عناب پالایشگر طبیعی خون و پاک کننده کبد است و شربتی که از عناب تهیه می‌شود، بهترین نوشیدنی پاک کننده کبد است.

طبع عناب چیست

طبع عناب سرد است یا گرم؟ ازنظر حکمای طب سنتی ایران طبیعت، مزاج یا طبع عناب سرد و تر به اعتدال است. اما شیخ‌الرئیس طبع عناب تازه را در درجه اول سرد و معتدل در خشکی و تری ذکر کرده است. لذا مصرف زیاد عناب در اشخاص سرد مزاج ممکن است ایجاد عوارض کند، چنین افرادی برای مصرف آن و رهایی از مضرات عناب باید عناب را با مصلحات آن مصرف کنند.

خواص عناب برای کبد

عناب جزو یکی از چهار میوه یا اربعه الصدریه مؤثر در بیماری‌های ریوی که شامل مویز، انجیر، خرما و عناب است به شمار می‌رود. همچنین عناب صاف کننده خون و مولد خون صالح بوده و برای درد کلیه، مثانه و بیماری‌های کبد هم نافع است، چرا که اصلاح کننده فساد مزاج کبد است، لذا عناب برای کبد چرب هم مناسب است. همچنین افرادی که مبتلا به کهیر، بثورات پوستی یا جوش‌های پوستی هستند می‌توانند از شربت عناب نفع بسیاری ببرند.

کبد در طب سنتی

در دیدگاه طب کالسیک، کبد محل متابولیسم بسیاری از مواد، ذخیره سازی گلیکوژن، خونسازی و تولید نمک‌های صفراوی می‌باشد. در دیدگاه طب سنتی ایران نیز کبد محل خونسازی و یا به عبارتی تولید خون می‌باشد که در واقع منظور از خون، همان اخلاط چهارگانه یعنی صفرا، سودا، خون و بلغم است.

در هر دو مکتب، این وظایف بسیار مهم بوده و اختلال هر یک از آنها منجر به ایجاد اختلالات اساسی در عملکرد کل بدن می‌شود. کبد یکی از مهمترین ارگان‌های بدن بوده و بر اساس مبانی طب سنتی ایران یکی از سه عضو اعضای رئیسه بدن است.

در دیدگاه طب ایرانی، اختلال در عملکرد کبد، باعث به هم ریختن تعادل بین اخلاط چهارگانه و ایجاد سوءمزاجهای مادی مانند سوءمزاج بلغمی، سوداوی، دموی یا صفراوی و یا حتی ایجاد اخلاط سوخته و یا ایجاد اخلاط غیرطبیعی شود، که این حالت‌ها می‌تواند منجر به ایجاد انواع بیماری‌ها در تمام بدن شود.

از نظر حکمای طب سنتی ایرانی کبد یکی از اعضای رئیسه بدن و معدن روح و قوای طبیعی است. روح و قوای طبیعی سبب بروز افعال طبیعی مانند تغذیه و تنمیه در بدن می‌شوند. از جمله کارهای بسیار اساسی و مهمی که برای کبد ذکر کرده‌اند، عمل کیموس سازی است که در اثر آن غذاهای مصرفی تبدیل به اخلاط چهارگانه می‌شوند.

همواره حکمای طب سنتی نسبت به بهداشت کبد و حفظ سلامت آن سفارش اکید کرده‌اند و توجه به این عضو شریف را از واجبات زندگی سالم دانسته‌اند. نتایج عملکرد خوب کبد در تمامی بدن حتی در رنگ پوست و چهره و چشم انسان به خوبی قابل روئیت است. عناب و کاسنی ار داروهای مهم گیاهی برای سلامت کبد هستند. کاسنی باعث تقویت کبد می‌شوذ و مصفی خون است یعنی پاک کننده خلط خون است. عناب نیز برطرف کننده فساد مزاج کبد است.

عناب و درمان غلظت خون

ایا عناب برای غلظت خون مفید است؟ توجه به سلامت کبد دارای اهمیت ویژه‌ای بوده، و بر سلامت کلی بدن اثرگذار است. در طب ایرانی عناب خونساز، صاف کننده خون، مسکن تشنگی، برطرف کننده فساد مزاج کبد و ملین تعریف شده است و مصرف شربتی که از عناب تهیه شود برای افرادی که غلظت خون دارند بسیار مفید است، چرا که این شربت باعث پاکسازی، تقویت و تعدیل مزاج کبد می‌شود.

همچنین را دیگری برای برای رفع غلظت خون و پاکسازی خون از مواد زائد این است که آویشن را همراه با چند عدد عناب دم کرده و روزی چند بار مصرف کنید، به این ترتیب که یک قاشق غذاخوری آویشن خشک همراه با ۷ عدد عناب در یک یک لیتر آب جوش دم کنید، مصرف این نوشیدنی در بهار و تابستان به سلامت کبد و رفع غلظت خون کمک شایانی می‌کند.

خواص عرق عناب

خواص عرق عناب عبارت است از اعتدال بخشیدن به اخلاط بدن، ملین سینه و احشاء، رفع گرفتگی دستگاه تنفس و صدا، صاف کننده خون و سازندۀ خون و خونساز، همچنین عرق عناب باعث تسکین التهاب و تشنگی شده و سموم کبد و کلیه و مثانه و مجاری آنها را پاک نموده و دردهای آن‌ها را التیام می‌بخشد. عرق عناب عرق گیاهی تصفیه کننده خون و پالایشگر طبیعی خون است و مسهل اخلاط رقیق و منضج اخلاط غلیظ است و از غلیان خون می‌کاهد.

شربت عناب

با تمام این تعاریف و ویژگی‌های بارز عناب، ممکن است بسیاری از افراد تمایلی به مصرف میوه‌ی خشک یا تازه آن نداشته باشند و طعم آن با ذایقه آن‌ها سازگار نباشد، لذا از مصرف عناب صرف نظر کنند و از خواص دارویی شربت عناب هم چشم بپوشند.

اما شربت عناب می‌تواند راه‌کار مناسبی برای بهره‌مندی از خواص این میوه شگفت انگیز باشد، شربت عناب بسیار خوش طعم است و خواص دارویی اعجاب انگیزی دارد و شما به سادگی می‌توانید آنرا در خانه تهیه کنید یا شربت عناب را به صورت آماده سفارش داده و خرید کنید.

در منابع طب سنتی ایرانی توصیه به استفاده شربت بسیاری از گیاهان و میوه‌ها به جای خود گیاه یا میوه شده، چرا که خاصیت و فواید گیاه یا میوه پس از تهیه شربت از آن چند برابر می‌شود. این توصیه در مورد عناب هم صدق می‌کند و شربت عناب خواص و فواید بیشتری نسبت به میوه‌ی آن دارد.

شربتی که از عناب تهیه می‌شود، بهترین نوشیدنی شستشو دهنده و پاک کننده مجاری است و مواد زائد را از کبد پاکسازی می‌کند، همچنین شربت عناب برای جلوگیری از جوش‌های پوستی و آلرژی‌ها بسیار مفید است.

شربت عناب بهترین نوشیدنی برای فصل بهار و تابستان است، این شربت صاف کنندۀ خون، مسکن التهاب و تشنگى و حدت خون است. مصرف شربت عناب برای افرادی که غلظت خون دارند بسیار مفید است، چرا که این باعث پاکسازی، تقویت و تعدیل مزاج کبد می‌شود.

طرز تهیه عرق عناب

طرز تهیه شربت عناب تازه

برای تهیه شربت عناب لازم است که ابتدا به مقدار دلخواه از عناب تازه و نرم امسال را تمیز شسته و به اندازه ۴ تا ۱۰ برابر عناب آب اضافه کنید،برای حدود هشتصد گرم عناب، حداقل چهار لیتر آب را داخل قابلمه ریخته و عناب ها را در آن بجوشانید.

پس از اینکه عناب ها نرم شدند و کاملا پخته شدند، با پشت کفگیر آنها را له کرده و خوب بهم بزنید. حالا عناب‌های پخته شده را از صافی یا آبکش عبور دهید، پس از صاف کردن عناب‌های پخته شده باید با هم وزنش شکر سفید مخلوط کنید، برای این مقدار عناب حداقل دو یا سه کیلو گرم شکر کافیست.

بعد از اضافه کردن شکر دوباره بجوشانید تا به قوام شربت برسد. زمانیکه مایع صاف شده را برای بار دوم میجوشانید توجه کنید که زمان زیادی روی حرارت نماند تا بیش از اندازه غلیظ و سفت نشود، بهتر است فقط چند دقیقه روی حرارت قرار دهید در حدی که فقط شکر در آن حل شود و به قوام شربت برشد. پس از سرد شدن، شربت را داخل ظروف شیشه‌ای ریخته و در یخچال نگهداری کنید و هنگام مصرف نصف استکان را در یک لیوان آب حل کرده و نوش جان کنید.

نحوه عرق گیری در خانه و منزل به صورت صحیح ، عرق‌ گیری یا به اصطلاح علمی آن تقطیر برای از بین بردن ناخالصیها و مواد معدنی از یک محلول یا آب بسیار مفید است ، وقتی مایعی گرم میشود بخار از خود متساعد می کند و این بخار بالا میرود.

با کمک این فرایند ، آب را از مواد معدنی که به شکل مایع یا جامد هستند جدا می‌کنند.

وقتی بخار سرد شد ، دوباره به شکل مایع متراکم میشود ، مایعی که عاری از ناخالصی است و میتواند دوباره جمع آوری و استفاده شود.

البته این کار کمی وقتگیر است اما وقتی میخواهید ناخالصی های یک مایع را از بین ببرید یک راه حل دم دست و فوری است.

یکی از روشهای کم خرج عرق‌ گیری گیاهانی نظیر نعنا و شوید یا گیاهان خوراکی یا دارویی دیگر یا خالص کردن مایعات با استفاده از وسایلی صورت می گیرد که در آشپزخانه پیدا می شود.

برای عرق‌ گیری به شیوه زیر عمل کنید :

۱. یک قابلمه بزرگ درب دار آماده کنید.

بزرگترین قابلمه ای که دستتان می رسد را بردارید تا میزان بیشتری از مایعات را بتوانید تقطیر کنید.

این قابلمه باید آنقدر بزرگ باشد که یک ظرف کوچک دیگر مانند کاسه استیل یا کاسه فلزی دیگری در آن جا شود.

اگر درب قابلمه انحنا دارد ، از آن به جای درب مسطح استفاده کنید ، شکل منحنی درب قابلمه به جمع آوری میعان به سمت مرکز کمک میکند.

اگر درب منحنی پیدا نکردید ، میتوانید از مقداری فویل آلومینیومی استفاده کنید ، آن را روی یک کاسه بزرگ بگذارید و شکل منحنی به آن بدهید تا بتوانید به عنوان درب قابلمه از آن استفاده کنید.

فویل را برگردانید تا روی قابلمه را بپوشاند.

۲. یک ظرف دیگر داخل ظرف بزرگ بگذارید تا مایعات در آن بریزد.

ظرفی را انتخاب کنید که بتواند دمای بالای جوش را تحمل کند.

احتمالا بخواهید ظرف جمع آوری را به سمت بالای قابلمه بیاورید.

برای این کار یک قفسه پایه‌دار در کف قابلمه بزرگ بگذارید و ظرف کوچک را روی آن قرار ‌دهید تا ارتفاع آن بالاتر بیاید.

حتی می‌توانید از یک آجر یا چیزی شبیه به این استفاده کنید که در تماس با مایع تقطیرشده نباشد.

میتوانید یک سوراخ روی دریچه ایجاد کنید و از یک لوله طویل برای جمع آوری مایع تقطیر شده یا عرق مورد نظر در ظرف جداگانه استفاده کنید.

البته شاید مجبور باشید برای این کار در ظروف آشپزخانه خود سوراخ ایجاد کنید تا این کار بهتر انجام شود.

۳. آب کثیف را در یک قابلمه بزرگ بریزید.

مطمئن شوید که هیچ ذره ای از مایع کثیف یا ناخالص داخل ظرف کوچک نریخته است.

شاید فقط بخواهید قابلمه را تا آنجایی پر کنید که تنها چند سانتیمتر پایینتر از ارتفاع ظرف کوچک باشد.

اگر آب خیلی به ظرف جمع آوری نزدیک باشد ، ممکن است به داخل آب خالص یا تقطیرشده بریزد و آن را آلوده یا ناخالص کند.

۴. درب قابلمه را روی قابلمه برعکس کنید.

با برگرداندن درب قابلمه ، زاویه منحنی به هدایت کردن بخار آب به سمت مرکز کمک میکند تا یک جا جمع شود و به داخل ظرف کوچک سرازیر شود.
شما میتوانید چند بسته یخ یا آب سرد را روی درب قابلمه بگذارید تا بخار زودتر سرد شود و به شکل مایع دربیاید.

۵. آب را دوباره بجوشانید.

اجاق گاز را روشن کنید و آب را گرم کنید ، دمای آب را بررسی کنید و آن را در حال جوشیدن ملایم بگذارید.

اگر زیاد به آب گرما بدهید و شعله زیاد باشد ، ممکن است قطرات آب ناخالص به داخل ظرف کوچک جمع آوری بریزد ، هر وقت لازم شد دمای آب را تنظیم کنید.

۶. محتویات قابلمه بزرگ را تا آنجا که ممکن است بجوشانید.

اما نگذارید تمام آب موجود در قابلمه خشک شود یا برای همیشه قابلمه را خراب کنید.

بگذارید مایع تقطیرشده یا عرقی که گرفته اید خنک شود.

جوشیدن مایع چندین ساعت طول می کشد تا بتوانید مقدار زیاد و خاصی از عرق گیاه مورد نظر یا مایع خالص به دست آورید پس باید صبور باشید.

لطفا مقاله فواید مصرف عرق کاسنی در بارداری بخوانید.